ရာသီေမထုံ
- လနယုန္ - သင္းထုံျမတ္ေလး - စံပယ္ေမြး
နယုန္လ
ဘြဲ႔
ရိုက္ခ်ိဳန္းရယ္တဲ့စည္ပုစြန္။
ေငြ၀န္းစႏၵာနွင့္
ၾကယ္ေဇဠာယွဥ္ကာျပည့္တယ္
ထြန္းသည့္ေရာင္၀ွန္။
ေႏြနယုန္ေမထုန္ရက္မွာလ
နေဘဘံုေရမႈန္တက္ပါလို႕
ေလဟုတ္စက္ထိန္႕ထိန္႕လြန္
ျခိမ့္ျခိမ့္သြန္ပါလို႕ေစြကာသဲ။
ခါေပ်ာ္ရန္
စာေတာ္ျပန္သဘင္ခန္းမွာလ
ဆင္ျမန္းရန္ရေ၀မယ္လို႕
ေငြစံပယ္ငံုျမတ္ေလးကိုတဲ့
ထံုးမင္မွာကံုးဆင္ဖို႕ေရြးၾကလိမ့္
ေမႊးတဲ့လပဲ။
ေငြ၀န္းစႏၵာနွင့္
ၾကယ္ေဇဠာယွဥ္ကာျပည့္တယ္
ထြန္းသည့္ေရာင္၀ွန္။
ေႏြနယုန္ေမထုန္ရက္မွာလ
နေဘဘံုေရမႈန္တက္ပါလို႕
ေလဟုတ္စက္ထိန္႕ထိန္႕လြန္
ျခိမ့္ျခိမ့္သြန္ပါလို႕ေစြကာသဲ။
ခါေပ်ာ္ရန္
စာေတာ္ျပန္သဘင္ခန္းမွာလ
ဆင္ျမန္းရန္ရေ၀မယ္လို႕
ေငြစံပယ္ငံုျမတ္ေလးကိုတဲ့
ထံုးမင္မွာကံုးဆင္ဖို႕ေရြးၾကလိမ့္
ေမႊးတဲ့လပဲ။
နယုန္လကို ပုဂံေခတ္ကာလက နံယုန္၊ နံမ်ဳန္
ဟုေခၚဆိုေၾကာင္း သိရွိရပါသည္။ နယုန္လ၏ အဓိပၸါယ္မွာ “နံ”ဟူသည္ အခ်ိန္ကာလကို
ကိုယ္စားျပဳျခင္း ျဖစ္သည္။ “ယုန္” ဟူေသာစကားလံုးအဓိပၸါယ္ မွာ “မိုး” ကို၄င္း
“စီးဆင္းျခင္း” ကို၄င္း ကိုယ္စားျပဳသည္ကို ေတြ႔ရပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ နယုန္လ၏
အနက္အဓိပၸါယ္မွာ မိုးေရမ်ားစတင္ စီးဆင္းေသာလ သို႔မဟုတ္ မိုးရြာေသာလ ဟု
ဆိုလိုျခင္းျဖစ္ပါသည္။
ကဆုန္နယုန္ေဆြ ့ေဆြ ့ခုန္ဟူေသာပူျပင္းသည့္ေနြကာလမွ မုိးဥတုသုိ
့ကူးေျပာင္းေသာလျဖစ္သည္
နယုန္လတြင္ျမတ္ေလးပန္းတို႔ဖူးပြင့္ႀကည္-ျမတ္ေလးနွင့္စပါယ္မွာနယုန္လ၏ရာသီပန္းမ်ားျဖစ္သည္
ေရွးစာဆိုေတာ္ႀကီး စေလဦးပုညက
နယုန္တြင္ပြင့္ေသာရာသီပန္းမ်ားကုိရည္ညြန္း၍
ေအာက္ပါကဗ်ာျဖင့္ ေရးဖဲြ႔သီကုံးထားခဲ့ပါသည္
ပန္းစံယ္
နန္းလယ္မွာမေပၚ ခိုက္ဟာမို႔
အလိုက္ ေတာ္တန္သင့္႟ရုံ ပ
ခံပြင္ကိုကံုး။
နန္းရေဝ
မန္းေျမမွာ စံပယ္လွိဳင္ေတာ့
ခံပန္းခိုင္ ယာယီေရြ ႔တယ္
ေတာ့ေလ့ရြာသံုး။
နန္းလယ္မွာမေပၚ ခိုက္ဟာမို႔
အလိုက္ ေတာ္တန္သင့္႟ရုံ ပ
ခံပြင္ကိုကံုး။
နန္းရေဝ
မန္းေျမမွာ စံပယ္လွိဳင္ေတာ့
ခံပန္းခိုင္ ယာယီေရြ ႔တယ္
ေတာ့ေလ့ရြာသံုး။
နယုန္လကုိေဗဒင္ေ၀ါဟာရအားျဖင့္
ေမထုံရာသီဟုေခၚဆိုသည္၊ေမထုံရာသီတြင္လမင္းသည္ေဇဠ
နွကၡနွင့္၄င္းေနမင္းသည္မိဂသီနကၡနွင့္၄င္းယွဥ္ျပိဳင္မြန္းတည့္ႀကသည္ေကာင္းကင္တြင္ျမင္းတာရာထြန္းလင္းပ
နွကၡနွင့္၄င္းေနမင္းသည္မိဂသီနကၡနွင့္၄င္းယွဥ္ျပိဳင္မြန္းတည့္ႀကသည္ေကာင္းကင္တြင္ျမင္းတာရာထြန္းလင္းပ
သည္ရာသီရုပ္မွာ
က်ားမစုံတဲြအျမြာပူးလူရုပ္ျဖစ္သည္၊အေနာက္တို္င္းျပကၡဒိန္တြင္နယုန္လသည္ဇြန္လတြင္
က်ေရာက္သည္ ( June ) ဟူသည္ ( Juno
)နတ္သမီး၏အမည္ကုိရည္ညြန္း၍ေခၚေသာလျဖစ္ သည္( Juno )နတ္သမီးသည္ေရာမလူမ်ိဳးတို႔၏အခ်စ္ေရးအိမ္ေထာင္ေရးနတ္သမီးျဖစ္သည္၊
နယုန္လသည္မိုးဥိးက်ေသာကာလျဖစ္သျဖင့္ေတာင္သူလယ္သမားတုိ႔လည္းလယ္ယာလုပ္ငန္းကုိတင္လုပ္
ေဆာင္ၾကသည့္အခ်ိန္ျဖစ္သည္။ေတာင္သူလုပ္ငန္းစတင္လုပ္ေဆာင္ရာတြင္ေတာင္သူလယ္သမားမ်ား
သည္သီးႏွံအထြက္ေကာင္းေရး
ေအာင္ျမင္ေရးတို႔အတြက္ ပုန္းမႀကည္ပဲြေတာ္ကို က်င္းပၾကပါသည္။
ပုန္းမၾကည္ဟူေသာစကားမွာအမ်ားထင္ေနသလိုစုန္း၊ကေ၀၊ နတ္မ်ားကို ဆိုလိုျခင္းမဟုတ္ေပ။
ပါဠိဘာသာစကား ပုဗၺၾကယ္ ကိုဆိုလိုျခင္းျဖစ္ပါသည္။ ပုဗၺၾကယ္ကို ပသျခင္းေၾကာင့္
ပုန္းမၾကည္ပဲြဟု
ေခၚဆိုျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ပသပံုမွာ
ေကာတ္ညွင္းေပါင္းႏွင့္ဘဲဥျပဳတ္ကို ပန္းကန္တြင္ထည့္ကာ လယ္ေျမတစ္၀ုိက္၌ ပသၿပီးလွ်င္
ေျမျပင္ကိုေရေလာင္းကာ ပသေသာ ပဲြျဖစ္သည္။
နယုန္လတြင္မုိးဦးတုစတင္လာျပီျဖစ္သျဖင့္လယ္သမားမ်ားထြန္တုံးျပင္၍လယ္ယာလုပ္ငန္းစတင္ႀကရ
ေသာလျဖစ္သည္၊ေရွးျမန္မာမင္းမ်ားလက္ထက္တြင္နယုန္လတြင္လည္ထြန္မဂၤလာပဲြမ်ားဆင္နဲြခဲ့ႀကသည္
ဘုရားအေလာင္းေတာင္သိဒၶတၳမင္းသားဖြါးျမင္ျပီးတလသားအရြယ္တြင္ခမည္းေတာ္သုေဒါၶဒနမင္းႀကးီသည္လယ္ထြန္မဂၤလာျပဳလုပ္ေတာ္မူသည္ဟုဇီနတၱပကာသနီက်မ္းတြင္ေတြ႔ရသည္၊
ဘုရားအေလာင္းေတာင္သိဒၶတၳမင္းသားဖြါးျမင္ျပီးတလသားအရြယ္တြင္ခမည္းေတာ္သုေဒါၶဒနမင္းႀကးီသည္လယ္ထြန္မဂၤလာျပဳလုပ္ေတာ္မူသည္ဟုဇီနတၱပကာသနီက်မ္းတြင္ေတြ႔ရသည္၊
နယုန္လ၏အဓိကက်ေသာပဲြေတာ္မွာပထမျပန္စာေမးပဲြမ်ားက်င္းပေသာစာျပန္ေတာ္ပဲြ ျဖစ္ပါသည္။
နယုန္လသည္
စာဆိုေတာ္လပင္ ျဖစ္ပါသည္။ စာျပန္ေတာ္ပဲြ စာဆိုေတာ္ပဲြမ်ားကို
က်င္းပေသာလပင္ျဖစ္ပါသည္။ ပထမျပန္စာေမးပဲြမ်ားကို အင္း၀ျပည့္ရွင္
သာလြန္မင္းတရားႀကီးလက္ထက္ သကၠရာဇ္ ၁၀၀၀ ျပည့္ႏွစ္တြင္ စတင္က်င္းပခဲ့သည္ ဟု
ျမန္မာရာဇ၀င္တြင္ ေရးသားခဲ့ၾကပါသည္။ စာျပန္ပဲြက်င္းပရျခင္း၏ ရည္ရြယ္ခ်က္မွာ
ပရိယတၱိ သာသာနာ ထြန္းကားလာေစရန္ျဖစ္ပါသည္။ သီေပါမင္းတရားလက္ထက္ သကၠရာဇ္ ၁၂၄၅
ခုႏွစ္တြင္ ပထမျပန္စာေမးပဲြကို စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းမ်ားႏွင့္ ဥပေဒထုတ္ျပန္၍
က်င္းပခဲ့ပါသည္။ သီေပါမင္းပါေတာ္မူၿပီးေနာက္ ပထမျပန္စာေမးပဲြ မ်ားသည္ ၉ ႏွစ္ခန္႔
အဆက္ျပတ္ခဲ့ရသည္။ ၁၂၅၇ ခုႏွစ္(ခရစ္ႏွစ္ ၁၈၉၆) နယုန္လမွစတင္ကာ
ပထမျပန္စာေမးပဲြမ်ားကို ႏွစ္စဥ္က်င္းပခဲ့ရာ ယေန႔တိုင္ျဖစ္ပါသည္။
ျမန္မာ ၁၂ လ ရာသီမ်ားတြင္ လတလ စီတြင္
ဗုဒၶနွင့္ပတ္သက္၍ထူးျခားေသာထူးျခားေသာ အေႀကာင္းအျဖစ္အပ်က္ကခုစီပါရွိျမဲျဖစ္ပါသည္
ဘုရားရွင္လက္ထက္ေတာ္ကာလတြင္ေရကိုအေႀကာင္းျပဳ၍ကပိလ၀တ္နွင့္ေကာလိယနွစ္ျပည္ေထာင္မင္းတုိ႔
စစ္ခင္းႀကမည္ကုိသိေတာ္မူသျဖင့္ ဂဂၤါျမစ္ကိုဗဟုိျပဳ၍တဘက္မွေကာလိယ တဘက္ကမ္းမွကပိလ၀တ္ နွစ္ျပည္ေထာင္အႀကားေကာင္းကင္ယံမွစ်ာန္ျဖင့္ေနေတာ္မူ၍ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတရား (မဟာသမယသုတ္ )ကိုေဟာေတာ္မူသည။္ ထုိေန႔သည္ကား နယုန္လျပည့္ေန႔ျဖစ္သည္
ဘုရားရွင္လက္ထက္ေတာ္ကာလတြင္ေရကိုအေႀကာင္းျပဳ၍ကပိလ၀တ္နွင့္ေကာလိယနွစ္ျပည္ေထာင္မင္းတုိ႔
စစ္ခင္းႀကမည္ကုိသိေတာ္မူသျဖင့္ ဂဂၤါျမစ္ကိုဗဟုိျပဳ၍တဘက္မွေကာလိယ တဘက္ကမ္းမွကပိလ၀တ္ နွစ္ျပည္ေထာင္အႀကားေကာင္းကင္ယံမွစ်ာန္ျဖင့္ေနေတာ္မူ၍ ျငိမ္းခ်မ္းေရးတရား (မဟာသမယသုတ္ )ကိုေဟာေတာ္မူသည။္ ထုိေန႔သည္ကား နယုန္လျပည့္ေန႔ျဖစ္သည္
ျမတ္ဗုဒၶေကာင္းကင္မွ မဟာသမယသုတ္ေဟာေတာ္မူသည္ကုိစႀက္ာသဠာတိုက္တစ္ေသာင္းမွနတ္
ျဗဟၼာတုိ႔လာေရာက္တရားနာႀကသည္၊နတ္ျဗဟၼာမ်ားစြာက်ြတ္တန္း၀င္တရားရႀက၍၊စစ္ခင္းႀကမည့္နွစ္ျပည္
ေထာင္မင္းတို႔လည္းသင့္ျမတ္သြားႀကသည္၊နယုန္လျပည့္ေန႔တြင္ဗုဒၶက
မဟာသမယသုတ္ေတာ္ကိုေဟာႀကား
ေတာ္မူခဲ့ျခင္းကို
အစဲြျပဳ၍ "မဟာသမယ အခါေတာ္ေန႕" ပဲြေတာ္ကို
နွစ္စဥ္အႏွစ္သာရျပည့္စြာက်င္းပႀကပါသည္ က်င္းပၾကပါသည္. .
ျဖည့္စြပ္ခ်က္
မဟာသမယသုတ္မွာ အဓိကအားျဖင့္ စႀက္ကာ၀ဠာသိုက္တေသာင္းမွလာေရာက္
တရားနာႀကကုန္ေသာနတ္ျဗဟၼာအေပါင္းတို႔ကို စရုိက္နွင့္ အညီေဟာႀကားေသာ
တရားမ်ားျဖစ္ပါသည္ -
ဥပမာ ရာဂစရိုက္ရွိသူမ်ား
- ေဒသစရုိက္ရွိသူမ်ား- ေမာဟစရုိက္ရွိသူမ်ား
၀ိတၱကစရုိက္ရွိသူမ်ား - သတၱကစရုိက္ရွိသူမ်ား - ဗုဒၶိ( ပညာ) စရုိက္သူမ်ား
စသည္ျဖင့္နတ္ျဗဟၼာမ်ားကို အသီးသီး
စရုိက္ခဲြျခား၍ေဟာထားေသာတရားမ်ားျဖစ္ပါသည္
မဟာသမယသုတ္၏နိဒါန္းမွာ စႀက္၀ဠာသိုက္တေသာင္းမွာေရာက္ႀကကုန္ေသာ
နတ္ျဗဟၼမ်ားကိုအသီးသီး နဳတ္ဆက္ေသာ
ပမာဏနဳတ္ခြန္းဆက္ေသာသုတ္ျဖစ္ပါသည္
သမာသမယေန႔တြင္အမ်ားအားျဖင့္ ရြတ္ဆိုေသာ သုတ္မွာ အဆိုပါ
နိဒါန္းတရားသားျဖစ္ေနပါသည္
ဤအေႀကာင္းနွင့္ပတ္သက္၍
ဆရာေတာ္ရွင္ဇနကာဘိ၀ံသ၏ေဟာႀကားရွင္းလင္းထားေသာတရားကို
နားႀကားႀကပါကုန္
မဟာသမယသုတ္ နိဒါန္း ၁
မဟာသမယသုတ္ ၂
ေမာင္သုည
မွီျငမ္းေသာေဆာင္းပါး
ေမာင္ထင္
(ျမန္မာ့ဆယ့္ႏွစ္လအေၾကာင္းေဆာင္းပါး)
ေႀကးမုံသတင္းစာ တင္ထြဋ္ ( တို္င္း၇င္းေဆးပညာ ) နွင့္
၀ိႆဇၹက(ပဲခူး)
ျမန္မာ့အလင္းသတင္းစား ေရွြဘုိသီ၇ိမာလာတုိ့ ေရးသားထားေသာ
နယုန္လျပည္ ့နွင့္ပတ္သက္ေသာ ေဆာင္းပါးမ်ား
No comments:
Post a Comment